BİRAZ VERGİ, BİRAZ AGİ.
Bazılarımızın çocukluğunun, bazılarımızın gençliğinin aksiyonları arasında vergi iadesi zarfı doldurmak vardır. O yıllarda, ücret geliri elden herkes yıl boyunca yatığı harcamaların belgelerini toplar, yıl sonunda toplu olarak işverenine teslim ederdi. Maliye Bakanlığı da bu belgeleri dikkate alarak çalışanlardan kestiği verginin bir kısmını kendilerine iade ederdi. Adına kısaca Vergi iadesi denen bu uygulamaya 2007 sonunda son verilerek tüm ücretliler için aynı biçimde uygulanan Asgari Geçim indirimi düzenlemesi hayata geçirildi.
Asgari geçim indirimi; temel olarak tüm ücretlilerin ödeyecekleri verginin bir kısmının alınmamasına ve işverenlerince kendilerine ödenmesine dayanır. İade edilecek tutarın hesabında çalışanların ücret seviyelerinin bir etkisi yoktur. Tüm ücretliler için aynı kurallara bağlı kalınarak Asgari geçim indirimi “AGİ” hesaplanır ve hak ettikleri tutar ücretleri ile birlikte kendilerine ödenir. AGİ, ücretlinin ödeyeceği vergiden indirilen bir tutar olduğundan, net ücretle çalışan ücretlilere de net ücretlerine ek olarak ödenmek zorundadır.
Temel olarak ücret geliri elde eden herkesin AGİ alma hakkı vardır. Birden fazla işverene bağlı olarak çalışan ücretliler yalnız bir işverenden aldıkları ücretle ilgili olarak AGİ alma hakkına sahiptirler. Bu durumdaki ücretliler hangi işverenden elde ettikleri ücret için AGİ alacaklarını işverenlerine yapacakları beyan ile kendileri belirler. AGİ, ay içinde çalışılan gün sayısına göre oranlanan bir ödeme durumunda olmayıp, hak kazanılan tüm AGİ tutarı ödenecek vergiden indirilerek ücretliye verilir.
Asgari Geçim indiriminin hesabı sırasında;ücretlinin medeni durumu, evli ise eşinin çalışıp çalışmaması, varsa çocukları ve yaşları dikkate alınır. Evli olup eşi emekli olan bir ücretli eşinden dolayı ek AGİ aşlır. Emeklilik aylığı ücret gelir sayılmadığından, emeklilik aylığı alan eş çalışmayan eş olarak değerlendirilir. Çocuklar 18 yaşına gelene dek ücretlinin AGİ hesabında dikkate alınacaktır. Orta Öğrenimine devam eden çocuk 20, Yüksek Öğrenimine devam eden çocuk 25 yaşına dek asgari geçim indirimi hesaplamasında dikkate alınmaya devam edilir. Herhangi bir çalışanın alabileceği Asgari Geçim indirim tutarı, ilgili ayda ödeyeceği Gelir Vergisinden daha fazla olamaz. Hiçbir koşulda asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden daha yüksek bir tutarda AGİ ödenemez.
Bu konuya yönelik olarak yapılan yeni düzenlememiz ise, ücretlilerin bekar bir işçi için yıl başında hesaplanan AGİ dahil net asgari ücretin altında ücret almamalarına yöneliktir. Ücretleri vergi tarifesindeki 2. Dilime ulaştığı için azalan ücretlilerin yıl başında bekar bir işçinin AGİ dahil aldığı ücretin altında bir ücret almamaları amacı ile böylesi bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre; vergi dilimi nedeni ile ücretleri belirlenen tutarın altına düşen ücretlilere aradaki fark ek asgari geçim indirimi olarak ödenir. Böylece ücretlilerin minimum net ücretlerinin de belirlenen tutarın altına düşmemesı sağlanır.
Asgari geçim indirimi konusunda önemli noktalardan biri de, hesaplamalara esas olan bilgiler konusunda çalışanların beyanlarının doğru kabul edilmesidir. Medeni durumlarında, çocukları ile ilgili bilgilerde, eşlerinin çalışma durumlarında değişiklik olan ücretliler, durumu yapacakları yeni beyanla işverenlerine bildirmekle yükümlüdür. Ücretlinin yanlış veya eksik beyanı nedeni ile eksik gelir vergisi hesaplandığının anlaşılması durumunda, ödenmeyen vergiden ve ilgili cezai yaptırımlardan beyanı yapan ücretli sorumlu olacaktır.
Asgari ücretin tümden gelir vergisinden muaf tutulması benzeri bir düzenleme zaman zaman gündeme gelse de, bugün için asgari geçim indirim uygulaması çalışanları az da olsa rahatlatan bir düzenleme durumundadır. Son olarak Asgari geçim indiriminin asgari ücrete bağlı bir hak olduğunu, her yılın ocak ayında geçerli olan asgari ücret dikkate alınarak belirlendiğini söyleyelim.
